تاریخچه زیورآلات طلایی زنان و مردان در ایران

تاریخچه جواهرسازی در ایران از کجا شروع شده است؟

قدیمی ترین زیورآلاتی که باستان شناسان در محوطه های باستانی داخل ایران یافته اند به حداقل 5 هزار سال قبل یعنی هزاره سوم قبل از میلاد باز می گردد. از آنجایی که بسیاری از ایرانیان) به ویژه خانواده های سلطنتی که زیور آلات زیادی به تن داشتند (همراه با جواهرات خود دفن شدند، بسیاری از این زیورآلات در این محوطه یافت شده است.اعتقاد بر این است که شهر سوخته جایی است که قدیمی ترین جواهرات ایرانی در آن یافت شده است.

زیورآلات و جواهرات قدیمی ایران، از دیرباز بوده‌اند و به مرور زمان بر روی لباس‌های اقوام گوناگون جا گرفته اند.جواهرات قدیمی ایران در آغاز به شیوه دانه و مهره‌های رنگی ساخته‌ می شدند و با گذشت زمان سنگ و جواهر ارزش بیشتری به دست آورده‌اند. در ادامه به بررسی جواهرات قدیمی ایران در دوره‌های تاریخی می‌پردازیم.

جواهرات در دوره هخامنشیان

دوره هخامنشیان (حدود ۵۵۰-۳۳۰ پیش از میلاد) یکی از مهم‌ترین و درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ ایران به شمار می‌آید. این دوره نه تنها به خاطر دستاوردهای سیاسی و فرهنگی‌اش، بلکه به خاطر هنر و صنعت جواهرسازی نیز مشهور است.این جواهرات معمولاً از طلا، نقره، و سنگ‌های قیمتی مانند عقیق، فیروزه و زمرد ساخته می‌شدند. این مواد ارزشمند نشان‌دهنده قدرت و ثروت طبقات بالا و اشراف بودند. اشکال هندسی، نقوش گیاهی و حیوانی، و تزئینات مختلف به کار رفته در این جواهرات، نشان‌دهنده ذوق هنری بالای سازندگان این جواهرات هستند.

بکار بردن طلا در دوره هخامنشیان تنها برای خانم‌ها نبوده و آقایان نیز از آن بهره می‌بردند. در این دوره داریوش شاه سکه‌ای برای نخستین بار ضرب می کند و نام آن را داریک گذاشت. پیش از آن بیشتر سکه‌ها از جنس نقره و مس بودند. در این دوره دارایی طلا در کشور به‌اندازه‌ای بود که نه‌تنها آن را صادر می‌کردند.

جواهرات در دوره اشکانیان

در دوره‌ی اشکانیان با زیورآلات گوناگون با اندازه‌های ظریف تر وکوچک‌تر مثل سنجاق، آویز و حلقه ساخته و طراحی می‌شدند

جواهرات در دوره ساسانیان

دوره ساسانیان را دوره اوج هنر جواهرسازی و طلاسازی ایرانی می‌شناسند. در این دوره پادشاهان ساسانی مثل هرمز اول و خسرو دوم علاقه زیادی به طلا و جواهرات تاج‌وتخت پادشاهی داشتند.

در این دوره مردم سطح بالای جامعه از طلا استفاده میکردند. به‌طوری‌که حتی شمشیرها را نیز از طلا می‌ساختند.

جواهرات در دوره قاجار وپلهوی

در دوره قاجار، طلا به عنوان یکی از مهم‌ترین ارزهای تجاری شناخته می‌شد. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و روابط تجاری با کشورهای همسایه، تجارت طلا رونق یافت. شاهان قاجار به جمع‌آوری جواهرات و طلا علاقه‌مند بودند. این جواهرات نه تنها نشان‌دهنده ثروت و قدرت آن‌ها بود، بلکه در مراسم‌های رسمی و مذهبی نیز استفاده می‌شد. جواهراتی مانند تاج‌ها، گردن‌بندها و گوشواره‌ها از جمله آثار هنری آن دوره به شمار می‌روند.

در این دوره، تأثیر فرهنگ‌های خارجی، به ویژه اروپایی، بر طراحی جواهرات مشهود بود. این تأثیرات باعث تنوع بیشتر در سبک‌ها و طرح‌ها شد. پادشاهان قاجار همگی به جواهرات پر زرق و برق و شیک علاقه داشتند. پس از پادشاهان، هم مردان و هم زنان از اکسسوری های شیک استفاده می کردند، روندی که در نقاشی های آن دوران کاملا مشخص است.

در واقع، صنعت جواهرسازان و صنعتگران دربار سلطنتی چنان رونق گرفته بود که تأثیر قابل توجهی بر نحوه نگاه به جواهرات در سراسر جهان گذاشتند. تاجی که برای گذاشتن بر سر پادشاه که جدید تاجگذاری می شد با هزاران گوهر قیمتی مانند یاقوت، زمرد و البته الماس مزین می شده است.